بنگاه ترجمه و نشر کتاب و کتاب هایش
بنگاه ترجمه و نشر کتاب یکی از انتشاراتی های بزرگ و اثرگذار در تاریخ فرهنگ این کشور است که بسیاری از کتاب دوستان با آن آشنا هستند. بر این اساس در شلفی تصمیم گرفتیم در این مقاله به بنگاه و کتاب هایش بپردازیم. بنگاه ترجمه و نشر کتاب در سال ۱۳۳۳ با دستور محمدرضا پهلوی تاسیس شد. و احسان یارشاطر مدیر عامل آن بود. بنگاه ترجمه و نشر از سال ۱۳۴۱ به ریاست فرح پهلوی درآمد. هدف بنگاه ترجمه و نشر کتاب انتشار کتاب های فاخر و با کیفیت بود که تا حد زیادی توانست به هدف خود دست یابد.
بنگاه ترجمه و نشر کتاب چارچوب هایی را برای چاپ کتاب داشت که در ایران آن روز نوآورانه بود. بنگاه در تمامی کتاب های خود نشانه بنگاه که همان گوزنی است که روی گلدان سرامیک که در خرابه‌های شوش پیدا شده‌بود را چاپ می کرد. هم چنین بنگاه صفحه شناسایی کتاب را که دربرگیرنده نام نویسنده، حق مؤلف، چاپخانه و تیراژ چاپ و شمار صفحات، کدامین ویرایش و چاپ را نیز در چاپ کتاب خود بکار برد که دیگر ناشران آن را دنبال کردند. کتاب‌های چاپ شده بنگاه با لفاف‌های رنگی به بازار آمد که موجی از نوآوری‌هایی را به وجود آورد.
از طرفی بنگاه ترجمه و نشر کتاب اجازه چاپ یادداشت اهدائیه یا پیشگفتارهایی با این مضمون را در ابتدای کتاب‌ها نمی‌داد و این واکنشی بود در برابر مقدمه‌های طولانی و غیرضروری که در آن زمان معمول بود، بدین‌روی از ۱۳۳۶ تنها عبارت «به فرمان محمدرضاشاه پهلوی» بر صفحه سفید جداگانه‌ای، مشابه صفحات پیش از متن، چاپ می‌شد. از سال ۱۳۴۶ فرانام رسمی «آریامهر» نیز بدان افزوده شد.
کتاب های منتشر شده بنگاه ترجمه و نشر کتاب
کتاب های منتشر شده توسط بنگاه در دسته های مشخصی منتشر می شدند که روی جلد آنها نیز آورده می شد. این دسته ها عبارت بودند از:
- مجموعه ادبیات خارجی ( ۷۱ جلد)
- مجموعه ایرانشناسی (۶۸ جلد)
- مجموعه متون فارسی (۴۸جلد)
- مجموعه معارف عمومی (۱۳۸ جلد)
- مجموعه فلسفه
- مجموعه کتابشناسی
- مجموعه ادبیات کودکان و نوجوانان ( ۲۴ جلد برای کودکان؛ ۲۷ جلد برای نوجوانان؛ ۴۷ جلد برای جوانان؛ ۳۱ جلد چهره ملل؛ ۱۸ جلد داستانهای ملل؛ ۵ جلد سرگذشت بزرگان و۳ جلد آیینه ایران).
- دانشنامه ایران و اسلام
در ادامه با تفصیل بیشتری هر یک از این مجموعه ها را تشریح می کنیم.
مجموعه ادبیات خارجی
مجموعه کتاب های ادبیات خارجی بنگاه یکی از پرطرفدارترین کتاب های این ناشر به حساب می آید. این کتاب ها شامل شعر، نمایشنامه و رمان است. کتاب هایی که بنگاه ترجمه و نشر کتاب تحت عنوان ادبیات خارجی چاپ نمود شامل کتاب های زیر هستند:
- ویلهلم تل
- تریستان و ایزوت
- پدران و پسران
- باباگوریو
- ایلیاد
- اگمنت
- تراژدی قیصر
- مایده های زمینی
- ادیپوس و دو نمایشنامه دیگر
- شوهر دلخواه
- اشعار منتخب
- الکترا
- گرسنه
- بیست داستان
- دون کارلوس
- چرم ساغری
- سرخ و سیاه
- سفرنامه گالیور
- قهرمان عصر ما
- راهزنان و توطئه فیسکو
- شاهزاده خانم بابل
- سالومه
- زن سی ساله
- حیات مردان نامی (۴ جلدی)
- داستان های ارمنی
- خسیس
- غرور و تعصب
- منتخب فرهنگ فلسفی
- اودیسه
- هملت
- مونا و انا و دو نمایشنامه دیگر
- چهار نمایشنامه
- خانه عروسک و اشباح
- لیر شاه
- گرگ بیابان
- قربانی
- دشمن ملت
- کاندید یا خوشبینی
- دکتر فاستوس
- طلسم
- تراژدی مکبث
- شکونتلا
- ملال پاریس
- باراباس
- رویا در شب نیمه تابستان
- امینه کبوتر حرم
- ملن بزرگ
- سزار بیروتو
- خوش زیستن در زندگی زناشویی
- رومیو و جولیت
- آنتونی و کلئوپاترا
- ردگونه
- پمپه
- هراس
- دلدار و دلباخته
- روباه و انگور
- دمیان
- سرگذشت من
- کوریولانوس
- مکتب عشق
- و …
مجموعه متون فارسی
مجموعه کتاب دیگری که بنگاه به چاپ آنها همت گماشت مجموعه متون فارسی نام داشت. مجموعه متون فارسی متشر شده توسط بنگاه شامل کتاب های زیر بودند:
- دیوان انوری (جلد اول)
- تاریخ یزد
- جامع التواریخ (اسماعیلیان)
- داراب نامه (جلد اول)
- دیوان انوری (جلد دوم)
- قصص الانبیا
- مقامات ژنده پیل
- سیرالملوک
- مسالک و ممالک
- مهمان نامه بخارا
- تحفه
- دیوان عثمان مختاری
- داراب نامه (جلد دوم)
- منطق الطیر
- مختصر نافع
- اسکندر نامه
- حدیقه الحقیقه
- سیرت جلال الدین
- روضات الجنان
- رساله العلیه
- لسان التنزیل
- داراب نامه طرسوسی
- کشف الحقایق
- احیا الملوک
- مقاصد الالحان
- روضه الریحین
- بحر الفوائد
- عشق و عقل
- ترجمه تاریخ یمینی
- دیوان عطار
- رساله قشیریه
- قابوس نامه
مجموعه ایرانشناسی
مجموعه کتاب های ایرانشناسی بنگاه ۶۸ عنوان است. این کتاب ها به طور متوسط در ۵ هزار نسخه چاپ شدند و بسیاری از آنها به چاپ چندم رسیدند. مجموعه ایرانشناسی مشتمل بر ترجمه آثار خاورشناسان غربی و نویسندگان کلاسیک و ایران‌شناسان روسی که کمتر در دسترس خوانندگان فارسی‌زبان بود. کتاب های منتشر شده در این بخش عبارت بودند از:
- ایران از آغاز تا اسلام
- مسافرت به ایران
- راهنمای صنایع اسلامی
- برمکیان
- مازندران و استرآباد
- کیانیان
- مقدمه ابن خلدون (۲ جلدی)
- میراث ایران
- فهرست کتب چاپی فارسی (۵ جلد)
- سفرنامه کلاویخو
- سفرنامه ابن بطوطه
- طب اسلامی
- تاریخ ادبیات فارسی
- تمدن ایرانی
- سرزمین های خلافت شرقی
- سیاحت درویشی دروغین
- دون ژوان ایرانی
- جنگ های ایران و روم
- مالک و زارع
- زندگی شگفت آور تیمور
- اسناد و مکاتبات تاریخی
- بیست مقاله تقی زاده
- تاریخ یعقوبی (۲ جلد)
- کوروش نامه
- سفرنامه فرد ریچاردز
- البلدان
- انقراض سلسله صفوی
- مروج الذهب
- داستان های ایران باستان
- تاریخ ماد
- نظام اجتماعی مغول
- شیراز
- تاریخ ملل و دول اسلامی
- زندگی نادرشاه
- تاریخ هنر ایران
- تاریخ ایران باستان
- تاریخ هنر اسلامی
- داستان های شاهنامه
- باغ های ایران
- خلیج فارس
- پیتردلاواله
- سفرنامه ابن بطوطه
- التنبیه والاشراف
- نظام ایالات در دوره صفویه
- تاریخ ایران در قرون اسلامی
- ایران و قضیه ایران
- تاریخ مختصر ایران
- تاریخ فخری
- شرق نزدیک در تاریخ
- تمدن ایران ساسانی
- و …
مجموعه معارف عمومی
مجموعه کتاب های دیگری که بنگاه ترجمه و نشر کتاب اقدام به ارائه آن به بازار نمود معارف عمومی نام داشت. در این بخش بنگاه کتاب های مختلفی از موضوعات علمی و فلسفی تا روانشناسی و آمار را تحت پوشش قرار داد. کتاب های این مجموعه عبارتند از:
- اقتصاد (۲ جلدی)
- جهان اسرار آمیز
- پرسش و پاسخهای علمی
- روش های نو در روانکاوی
- اسرار بدن
- سفر به کره ماه
- تاریخ هرودوت
- رود زندگی
- مهنی زیبایی
- تربیت نیروی انسانی
- زندگی ما به چه موادی وابسته است
- کشت و بازاریابی چای
- مقدمات روانکاوی
- تن آدمی
- علم وراثت
- نسبیت برای همگان
- کشفیات نوین در روانپزشکی
- توسعه صنعتی
- دین و روان
- فلسفه نظری (۲ جلدی)
- الفای رشد اقتصادی
- سفر بیکران
- اتم چیست
- نظام صنعتی
- آئین شهریاری
- بیوگرافی پیش از تولد
- سیاست جهان
- فیزیک و فلسفه
- میراث باستانی ایران
- جامعه و حکومت
- فلسفه اجتماعی
- اسرار مغر آدمی
- رمز تکوین
- معماری اسلامی
- داروهای نوین
- کودک عادی
- تغذیه و بهداشت
- دنیای زیر اقیانوس ها
- بزرگان فلسفه
- اقتصاد روزمره
- مشکلات روحی جوانان
- حیات انرژی
- الکترونیک برای جوانان
- فقط یک تریلیون
- شناخت نور
- مثلثها
- روانشناسی فیزیولوژیک
- نجوم
- آموزش و پرورش کهن و نوین
- فیزیولوژی انسانی
- استانبول
- جهان از چه ساخته شده است
- حیات در آسمانها
- اصول علم آمار
- فلورانس در عصر دانته
- تندرستی برای زندگی بهتر
- هنر آموزش
- سفرنامه مارکوپولو
- تاریخ فلسفه تربیتی (۲ جلدی)
- قهرمان در تاریخ
- تاریخ اروپا
- و …
مجموعه فلسفی
مجموعه آثار دیگر بنگاه به فلسفه اختصاص دارد. این مجموعه کوچکترین مجموعه از نظر تعداد کتاب های منتشر شده در بنگاه به حساب می آید. کتاب های بخش فلسفه عبارتند از:
- پنج رساله (افلاطون)
- زنده بیدار
- عیش پیری و راز دوستی
- جمهور (افلاطون)
- چهار رساله (افلاطون)
- مکالمات (کنفسیوس)
- فن شعر (ارسطو)
- رساله درباره آزادی (جان استوارت میل)
مجموعه ادبیات کودکان و نوجوانان
بخش دیگر کتاب ها مربوط به جوانان و نوجوانان بود. کتاب های این بخش که توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب ارائه شده است عبارتند از:
- پل و ویرژینی
- رابین هود
- سفر هشتاد روزه بدور دنیا
- افسانه های شیرین
- جان در جنگل
- جزیره گنج
- آلبرت شوایستر
- بیست هزار فرسنگ زیر دریا (۲ جلدی)
- داستان های برگزیده
- فندق شکن
- قصه های لافونتن
- جزیره مرجان
- گل ارغوانی
- لورنادون
- ۷ داستان از شکسپیر
- فرزند ربوده شده
- داستان های منتخب
- هزار و یک شب (۲ جلدی)
- آرزوهای بزرگ
- داستان های ملل
- عینک شیر
- و …
ﺩﺍﻧﺸﻨﺎﻣه ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ
بنگاه در مجموع ۱۰ جزوه از دانشنامه ایران و اسلام را منتشر نمود و بعد از انقلاب عملا این کار متوقف شد. هرچند با پیگیری های برخی از مسئولان رژیم پهلوی این کار توسط دانشگاه کلمبیا تحت عنوان ایرانیکا پیگیری شد.
سخن پایانی
اگر قصد خرید آثار بنگاه ترجمه و نشر کتاب را دارید می توانید با ما در شلفی تماس بگیرید. ساده ترین راه برای ارتباط با ما از طریق تلگرام است. در تلگرام برای شماره ۰۹۰۳۳۴۵۴۱۸۳ یا آیدی shelffee_Admin@ پیام ارسال کنید و کتاب مورد نظرتان را ذکر نمایید تا آن را برایتان تهیه و ارسال کنیم.
سلام توضیح خوبی بود اما کاش مینوشتید هدفشون چی بود و توسط چه کسانی هدایت میشدند من جمله نقش فراماسونها در تولید چاپ و…